Zou het niet mooi zijn als inwoners zich via een referendum kunnen uitspreken of er een vuurwerkverbod moet komen, of het aantal bomen in de gemeente wil vergroten of over een mogelijke uitkomst over de zwembaden? Als het aan Inwonersbelangen ligt komt de mogelijkheid er. Donderdag 30 maart ligt dit voorstel in de gemeenteraad.

Vaak is een referendum aan de orde geweest

De afgelopen jaren is er door menig raadslid geroepen dat het maar voorgelegd moet worden aan de inwoners. En dan wel via een referendum. Bijvoorbeeld of de koopzondag er moest komen. Of dat de inwoners de Rembrandtbrug willen? Een referendum kan op dit moment niet. Daarvoor moet namelijk de gemeenteraad eerst besluiten of ze dit willen en wat de spelregels dan zijn. Inwonersbelangen heeft deze uitgewerkt. Op 30 maart kan de gemeenteraad hierover besluiten. Komt er een referendum Woerden?

Spannend of er een meerderheid is

In januari is een eerste bespreking geweest over het referendum Woerden. Hieruit bleek dat er een mogelijke meerderheid is voor een referendum op initiatief van inwoners. Hierop is door Inwonersbelangen het voorstel aangepast. Duidelijk is geworden dat een aantal partijen een referendum niet zien zitten. Een enkele partij weet het niet. En een aantal partijen is duidelijk voorstander, samen hebben zij 14 van 31 zetels. Het wordt spannend of het voorstel een meerderheid krijgt.

Als de gemeenteraad instemt met de referendum kunnen inwoners het initiatief hiervoor nemen. In eerste instantie zijn daar 400 ondersteuningsverklaring voor nodig. De gemeenteraad beslist vervolgens of het aangedragen onderwerp zich leent voor een referendum. Als de gemeenteraad ermee instemt zijn er in totaal 2000 ondersteuningsverklaringen. Dit om duidelijk te krijgen of het onderwerp breder leeft onder de inwoners. Als het referendum door gaat kunnen inwoners ook subsidie krijgen om hun standpunten breder bekend te maken. Uiteindelijk is het wel zo dat gemeenteraad een besluit neemt als de uitslag van het referendum er is. Wat Inwonersbelangen betreft neemt de gemeenteraad de uitslag altijd 1 op 1 over. De inwoner heeft zich kunnen uitspreken en heeft zich dan ook uitgesproken.

Voorbeelden van referenda

Kermis of Volksfeest in Hillegom

In 1906 werd in de gemeente Hillegom het eerste gemeentelijke referendum gehouden. Mannelijke ingezetenen boven de 21 jaar kregen de vraag voorgelegd of zij de voorkeur gaven aan de jaarlijkse kermis of aan een volksfeest met subsidie van de gemeente. Een meerderheid van 57% gaf de voorkeur aan een volksfeest; 36% verkoos de kermis. De raad van Hillegom besloot de kermis te handhaven en daaraan een volksfeest met subsidie toe te voegen.

Een golf van referenda van 1990 tot 2000

De onderwerpen die ter stemming werden voorgelegd in deze periode betroffen in meerderheid gemeentelijke herindelingen, gevolgd door stemmingen over onderwerpen in het fysieke domein – denk aan de locatiekeuze voor een nieuw zwembad (Breda 1995), de aanleg van een bedrijventerrein (Heerenveen 1995), verkeersmaatregelen (’s-Graveland 1996) en de aanleg van een metrolijn (Amsterdam 1997).

Burgemeesters

In de periode 2002-2008 zijn in acht gemeenten burgemeestersreferenda gehouden: de bevolking kon, op grond van de toen geldende regeling in de Gemeentewet,16 kiezen tussen twee door de raad geselecteerde kandidaten van wie de raad er één zou voordragen voor benoeming door de Kroon.

Recentelijk

Afgelopen woensdag (15-3-2023) is er een referendum geweest in de gemeente Ronde Venen. Het huidige gemeentehuis voldoet niet meer aan de eisen van deze tijd en is niet toekomstbestendig. Dit kan op 2 manieren worden opgelost: Door renovatie op de bestaande locatie in Mijdrecht of door nieuwbouw bij het zwembad in Mijdrecht. Welke variant heeft uw voorkeur? Dit heeft tot een verhogende opkomst gehad van 66%, tegen 60% opkomst bij de gemeenteraadsverkiezingen in 2022.

In Zoetermeer is tegelijk met gemeenteraadsverkiezingen, op 16 maart 2022 een Afvalreferendum georganiseerd. 81% was tegen,

In 2021 konden de inwoners van Arnhem hun stem laten horen over het afvalbeleid via een referendum. De vraag luidde: “Steunt u het voorgenomen besluit om: te stoppen met het betalen per afvalzak (diftar), de ondergrondse containers van het slot te halen en te zorgen dat er weer een normale (60 liter) afvalzak in past?” 53,4% van de Arnhemse stemmers steunde de voorgelegde vraag.